April 17, 2008

ДАЯРШЛЫН НӨЛӨӨ: 21-Р ЗУУНЫ ЯЛАГЧ БА ЯЛАГДАГЧ (Төгсгөлийн хэсэг)

.....Ойрын өдрүүдэд ажил ихтэй байгаа болохоор post бичих зав гарсангүй. Завгүй байхад өдөр хоног ямар ч хурдан өнгөрдөг юм. Нэг л мэдэхэд даваа гараг, нэг л мэдэхэд ням гарагийн орой болж байхын.
.....Өнөөдөр өнөөх урт удаан жилийн настай өгүүллэгийнхээ сүүлчийн хэсгийг нь бөөнд нь тавихаар шийдлээ. Эргээд уншаад үзсэн чинь найруулгын хувьд жоохон тиймэрхүү хэсгүүд нэлээдгүй ажиллагдлаа. Та бүхэн аргыг нь олоод уншина гэдэгт найдаж байна. Цаашид иймэрхүү алдаа гаргахгүйг хичээх болно.
.....Та бүхэнд эргэн сануулахад Массачусетсийн Технологийн Дээд Сургуулийн эдийн засаг, менежментийн багш Lesther Thurow-ийн бичсэн энэхүү өгүүллэг нь Аргентины “Худалдааны мэдээ” хэвлэлд нийтлэгдсэн юм.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

...Хэдийгээр хуучин компани лидер болох боломжтой ч, энэ нь төдийлөн тохиолдоод байдаггүй.

Бүтээлч байдал нь амжилтын түлхүүр

15 жилийн өмнө би Аргентинд ирээд ингэж хэлсэн гэж бодъё: 2000 онд үүрэн телефоны хамгийн чухал үйлдвэрлэгч нь Финландаас гаралтай гэвэл та лав инээх байсан биз ээ. Та “Хойд туйлын иргэд үү?” ийм юм байж болохгүй. Гэсэн ч Nokia зах зээлд ихэнх хувийг эзэлж байна.

Хамгийн гол шаардлагуудын нэг нь бүтээлч байдал юм. Зарим инженерүүд уулзалдаад ийм дүгнэлтэнд хүрсэн байх: “Финланд бол мод тарихад тийм тааламжтай газар биш, бид хамгийн хойд хэсэгт байна. Бид модоо тайраад цаас хийдэг ч хамгийн сайн нь байж чадаагүй. Магадгүй бид харилцаа холбоонд сайн байж магадгүй”. Тэгээд тэд бизнес болгон хэрэгжүүлсэн байх. Хэрвээ Финланд хийж чадаж байвал хэн чадахгүй гэж? Энэ нь хэцүү ч тийм ч боломжгүй зүйл биш юм.

Даяарчлал, сайн уу муу юу?

1990-ээд онд гуравдагч орны сайн муугийн үе юу болсон бэ? Та тэр үед Хятадад амьдарч байсан бол (гуравдагч орны нийт хүн амын тал хувь) 90-д оны үе нь хамгийн тохиромжтой үе байх байв. Учир нь Хятадын жилийн өсөлт 8-10% өсөлттэй байсан. Хэдий тийм боловч энэ үе нь Африкийн Сахарын орнуудын хувьд сүйрлийн он жилүүд байв. Тэдгээр орнуудад нэг хүнд ноогдох орлого буурсан бөгөөд маш олон хүн ДОХ-оор нас барж байсан.

Даяарчлал нь таны хаана байгаагаас болон хаашаа харж байгаагаас шалтгаалан сөрөг болон эерэг талуудтай. Хятад нь давуу талыг олж харсан. Яагаад гэвэл тэд хаа нэг газар очиж угсрагдан бий болдог зүйлийн бүрдэл хэсгүүдийг бүтээхийг сурсан.

АНУ болон Канад хоёрын баян хоосны ялгаа улам бүр ихэссээр байна. Баян улс байхаас гадна Канад нь бид яагаад баян байж чадахгүй байна вэ гэж бодох болно.

Францад даяарчлал эсэргүүцэлтэй тулгарсан. McDonalds өөрийн салбараа Францад байгуулахад хэн ч хамбургер иднэ гэж бодоогүй байх. Бүх лицензүүд нь нэг хүний гарт байв. Харин Францчууд McDonalds-д дуртай байсан ба асуудлын гол нь тэр лицензийг эзэмшигчдийнх нь гараас яаж авах вэ гэдэг асуудал байлаа.

McDonalds дэлхий дээрх хамгийн сайн хамбургер хийдэг гэж хэдэн хүн боддог вэ? (хэн ч биш) Энэ нь хамбургерийн хүчтэйд биш зөвхөн түргэн хоолны хүчтэйд байгаа юм. Францчууд түргэн өдрийн хоолыг хүссэн бөгөөд өдрийн цайны цагийг ашиглаж чадсан. Даяарчлалын энэ билэг тэмдгийг Францчууд худалдан авах дуртай байна.

Өөр нэгэн жишээ: Өнгөрсөн жилийн хамгийн амжилттай 10 киноны 9 нь Америкийн кино харин нэг нь Италийн кино байлаа. Миний мэдэхээр Франц иргэд Франц кино үзэхийг хориглосон зүйл байхгүй. Америкууд Француудын дуртай стилээр кино хийхдээ Француудаас илүү авъяаслаг. Энэ нь Францчуудын хэлснээр “Америкийн соёлын аюултай дайралт” ба асуудлын гол нь тэд үүнийг зогсоож чадахгүйд байна. Энэ нь Америкийн соёлын дайралт биш бөгөөд харин хэсэг Францчууд McDonalds-н соёл болон киноны соёлд оролцохыг хүссэн явдал юм.

Амжилт бол бурханаас шалтгаалахгүй

Хэдэн жилийн өмнө үржил шимтэй газар бол чухал байлаа. Харин бид бүх зүйл хүний оролцооноос шалтгаалах эрин үед амьдарч байна. Nokia нь хойд зүгийн хүйтэн жижиг улс болох Финляандаас үүдэлтэй болно гэж хэнч урьдчилж хэлж чадаагүй. Ямарч телефон утас зарах давуу тал байгаагүй, харин бүлэг хүмүүс санаагаа нэгтгээд “телефон зарах өрсөлдөөнт давуу талыг бий болгоё” гэж ярилцсан. Үүнтэй адил зүйл Силликон хөндийд бий болсон. Асуудлуудын нэг нь юуг хийж болох, юуг болохгүйг хэлэх нь тийм ч амар биш. Питсбург яагаад төмөр үйлдвэрлэх болсныг мэдэхэд амархан, мөрөн ба түүхий эдийг харах боломжтой. Харин Силликон хөндийд ямар ч тайлбар байхгүй, бурханы бүтээсэн биш хүний бүтээсэн зүйл.

Эцэст нь биотехнологи нь энэ үеийн хувьсгал юм. Маш өндөр IQ-тэй хүнийг бүтээх нь удахгүй бөгөөд тэдгээр нь загвар өмсөгчийн биетэй, эцэг эхийн чанартай, сагсан бөмбөгчний өндөртэй байх болно.

Өөр нэгэн жишээ: Жүүдүүд гахайг заваан амьтан гэж үздэг учраас гахайн мах иддэггүй. Арван хоёр сарын дотор, гахайн зүрхийг хүнд шилжүүлэн суулгана. Өнгөрсөн жилд гэхэд л 1000 гаруй зүрхээ хүлээж буй өвчтөнд ердөө 12 зүрх л байсан. Зарим хүмүүс гахай бол заваан амьтан, бид гахайг иддэггүй гэж боддог. Гэвч тэдний амьдралыг аварч байхад тэд юу гэж үгүйсгэх бол? Энэ бол хувьсал, шашинд гарч буй өөрчлөлт юм.

0 comments: